در رویداد رونمایی از پنجمین گزارش زیست‌بوم دانش‌بنیان سال ۱۴۰۲، اعلام شد درحال‌حاضر ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف فناوری فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها برای ۴۰۰ هزار نفر اشتغال‌زایی کرده‌اند و درآمد سالانه‌ای معادل ۲۵ میلیارد دلار به دست آوردند. به‌رغم رشد دارایی‌ها، ۲۰ درصد این شرکت‌ها به‌دلیل زیان انباشته، ورشکسته محسوب می‌شوند.
«مهدی الیاسی»، معاون سیاست‌گذاری و توسعه معاونت علمی، در این مراسم با اشاره به تحولات اخیر حوزه دانش‌بنیان، گفت: «در 3 سال گذشته، به‌ویژه پس از تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان، شاهد اتفاقات جدید و قابل توجهی بوده‌ایم.»
او افزود: «پس از تصویب قانون جدید جهش دانش‌بنیان، اولین تغییر مهم اضافه شدن تعدادی بازیگر جدید به اکوسیستم بود. درحال‌حاضر، زیست‌بوم دانش‌بنیان نسبت به سال قبل، از نظر تنوع بازیگران، تفاوت‌های چشمگیری دارد. این تغییرات فرصت‌های جدیدی را حتی برای اعضای قدیمی زیست‌بوم نیز ایجاد کرده است تا در فعالیت‌ها و مشارکت‌های نوین حضور یابند.»
معاون سیاست‌گذاری و توسعه معاونت علمی، در ادامه سخنان خود درباره نسل جدید شرکت‌های دانش‌بنیان توضیح داد: «شرکت‌های دانش‌بنیان نسل جدید درحال ظهورند. از نظر عمر تکنولوژی، همان‌طور که فناوری‌های دیجیتال و الکترونیک برای ما شناخته‌شده‌اند، نسل‌های بعدی مانند متاورس و دیگر فناوری‌های نوظهور نیز درحال شکل‌گیری‌اند. ما به‌عنوان شهروند، درگیر این فناوری‌ها هستیم و شاهد تغییرات سریع آنها. شرکت‌هایی که ۱۰ سال پیش در حوزه زیست‌فناوری فعالیت می‌کردند، اکنون به شرکت‌های بالغ تکنولوژی تبدیل شده‌اند. در مقابل، در حوزه فناوری سلول‌های بنیادین، حدود ۱۷۰ تا ۲۰۰ شرکت در سال‌های اخیر متولد شده‌اند که به‌عنوان بازیگران جدید به اکوسیستم اضافه شده‌اند. یکی از اولویت‌های ما این است که بازیگران تکنولوژی‌محور در حوزه‌های نوین را به این اکوسیستم وارد کنیم و هوش مصنوعی نیز از این قاعده مستثنی نیست.»
الیاسی با تأکید بر اهمیت حضور بازیگران جدید در حوزه هوش مصنوعی، افزود: «اکنون نیاز داریم بازیگران جدیدی وارد حوزه هوش مصنوعی شوند. من از صندوق‌های پژوهش و فناوری که در این حوزه فعال هستند، درخواست می‌کنم پذیرای این بازیگران جدید باشند. حضور بازیگران جدید در تکنولوژی‌های نوین برای ما نیازی اساسی است. شرکت‌های بزرگ امروز نیاز دارند سیستم‌های جدیدی شکل بگیرد و شرکت‌های نوظهور در این حوزه‌ها فعال شوند.»
او همچنین به نقش بانک‌ها در پیشرفت این حوزه اشاره کرد و گفت: «در قانون جهش تولید دانش‌بنیان، بانک‌ها به‌عنوان سرمایه‌گذاران جدید به این اکوسیستم اضافه شده‌اند. درحال‌حاضر، 4 بانک بزرگ کشور هلدینگ‌هایی را در حوزه پژوهش و فناوری ایجاد کرده‌اند و سرمایه‌های قابل‌توجهی را وارد این بخش کرده‌اند. تقریباً حدود ۲ درصد سرمایه‌های این 4 هلدینگ جدید به حوزه پژوهش و فناوری اختصاص یافته است. این بانک‌ها و هلدینگ‌ها، بازیگران جدید سرمایه‌گذاری در شرایط فعلی هستند و از نظر تنوع بازیگران و گروه‌های مخاطب، موضوع بسیار گسترده‌تر شده است.»
در ادامه این همایش، «روح‌الله ابوجعفری»، دبیر علمی گزارش زیست‌بوم دانش‌بنیان و عضو هیئت‌مدیره شرکت فرابورس، تجربیات و چالش‌های حوزه تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان را شرح داد و گفت: «طبق تجربه‌ای که در کشور داریم، انتظارات ما از نهادهای سنتی برای تأمین مالی زیست‌بوم دانش‌بنیان محقق نشد؛ به همین دلیل، در ماده ۱۰۰ برنامه سوم توسعه، موضوع تأسیس صندوق‌های غیردولتی و صندوق‌های پژوهش و فناوری به تصویب رسید. مسئولیت ایجاد این صندوق‌ها به وزارت علوم واگذار شد اما ازآنجاکه این وزارتخانه با چالش‌های متعددی در هماهنگی با سایر نهادها مواجه بود، در اجرای این بند قانونی موفقیت چندانی حاصل نشد.»
ابوجعفری در ادامه توضیح داد: «تأسیس صندوق‌های پژوهش و فناوری اولین تجربه کشور در حوزه ایجاد نهادهای تأمین مالی برای شرکت‌های دانش‌بنیان بود. با حمایت‌های معاونت علمی و صندوق نوآوری و شکوفایی ۸۰ درصد این صندوق‌ها موفق به دریافت مجوز شدند. عملکرد این صندوق‌ها در پنجمین گزارش زیست‌بوم دانش‌بنیان کامل درج شده است.»
او به چالش‌های اصلی زیست‌بوم دانش‌بنیان اشاره کرد و افزود: «چالش اصلی کشور در این زیست‌بوم پویا بودن خدمات نهادهای مالی جدید است. اگر این نهادها پویا نباشند، به‌مرور شبیه نهادهای سنتی موجود خواهند شد؛ به همین دلیل، ما به‌سمت رصد و نظارت بر خدمات این نهادها حرکت کردیم. یکی دیگر از چالش‌های مهم عدم‌تقارن داده‌ها میان نهادهای سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر است. برای رفع این مشکل شرکت‌های دانش‌بنیانی در حوزه اعتبارسنجی تشکیل شده‌اند تا عملکرد نهادهای درگیر با اجزای زیست‌بوم دانش‌بنیان را دقیق رصد کنند.»
در ادامه این مراسم، «سهراب صادقی»، معاون مدیرعامل در شعب و توسعه بازار بانک کارآفرین، اهمیت دانش و فناوری در توسعه اقتصادی کشورها را شرح داد و گفت: «امروزه دنیا بر محور دانش و فناوری حرکت می‌کند و سهم این حوزه در تولید ناخالص داخلی (GDP) کشورهای توسعه‌یافته‌ای مانند آمریکا، ژاپن و کره جنوبی بسیار قابل‌توجه است اما در ۱۰ سال اخیر، سهم این اکوسیستم در GDP ایران هنوز به عدد دورقمی نرسیده و همچنان زیاد نیست. درحالی‌که دانش و فناوری، برخلاف سرمایه‌های مالی، منابعی بی‌پایان محسوب می‌شوند و موتور محرک توسعه اقتصادی کشورها شناخته می‌شوند.»
صادقی با اشاره به فعالیت ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور، خاطرنشان کرد: «هنوز فاصله زیادی با وضعیت مطلوب داریم. برای رسیدن به این هدف، همه بخش‌های اقتصادی باید از این اکوسیستم حمایت کنند. فقط در این صورت می‌توانیم به جایگاه مناسبی در حوزه دانش و فناوری دست یابیم.»
معاون مدیرعامل بانک کارآفرین با اشاره به انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با صندوق نوآوری و شکوفایی، گفت: «این اقدام موجب شد استراتژی بانک در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تقویت شود. از سال ۱۳۹۹ تا کنون، بیش از ۴۰ درصد تسهیلات این بانک به حوزه‌های سلامت، غذا و دارو اختصاص یافته است. علاوه‌بر‌این، ۳۵ هزار میلیارد ریال تسهیلات به ۲۵ شرکت ارائه شده و ۱۳ هزار میلیارد ریال ضمانت‌نامه برای ۸۰ شرکت صادر شده است. همچنین اوراق سکوک برای یکی از شرکت‌های بزرگ تولیدی با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی منتشر شده است.»
صادقی در ادامه به آمارهای کلیدی بانک کارآفرین در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد و افزود: «۱۴ درصد کل تسهیلات بانک به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص یافته است. درحال‌حاضر، ۷۰۰ شرکت دانش‌بنیان نزد این بانک حساب دارند. تاکنون ۷۵ هزار میلیارد ریال تسهیلات به این شرکت‌ها اعطا شده و ۵۵ هزار میلیارد ریال ضمانت‌نامه برای آنها صادر شده است.»
منبع:digiato.com
