گزافه گویی وزیر خارجه ترکیه درباره ایران/ افندی، چه کشوری در کودتا از اردوغان حمایت کرد؟ – نیوزلند

در خصوص سخنان فیدان وزیر خارجه ترکیه درباره ایران باید توجه داشت که آنکارا بعد از بهار عربی سودا و جاه طلبی منطقه‌ای خود را با روی کار آمدن جریان‌های اخوانی در کشورهایی، چون تونس، مصر، لیبی، سوریه و … دنبال می‌کرد.

به گزارش سرویس بین الملل نیوزلند، «هاکان فیدان»، وزیر خارجه ترکیه، در مصاحبه با شبکه خبری الجزیره مدعی شد که جمهوری اسلامی برای حفظ نفوذ خود در عراق و سوریه، بهای سنگینی پرداخت کرده و هزینه‌ای که کرده است، بسیار بیشتر از دستاوردهایش بوده است.

فیدان که پیش از انتخاب شدن به عنوان وزارت خارجه، حدود هشت سال رییس سازمان امنیت ترکیه بود، گفت که این موضوع را به قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران نیز گفته بوده است.

او در ادامه گزافه گویی‌های خود گفت: «معتقدم که ایران در دوره جدید از تحولات اخیر درس‌های بزرگی گرفته است.»

وزیر خارجه ترکیه پیش از این نیز به الحدث گفته بود جمهوری اسلامی از وضعیت جدید درس خواهد گرفت!

او در مصاحبه با الجزیره گفت منطقه باید از فرهنگ سلطه‌جویی یک کشور بر دیگران رها شود: «نه عرب‌ها، نه ترک‌ها، نه کرد‌ها و نه ایرانی‌ها، نباید به دنبال تسلط بر دیگری، ایجاد مزاحمت یا تهدید باشند.»

وزیر خارجه ترکیه همچنین درباره احتمال حمایت جمهوری اسلامی از گروه‌های مخالف در کشور‌های مختلف مدعی شد این سیاست درستی نیست و در دنیای امروز دیگر هیچ چیز پنهان نمی‌ماند: «اگر شما با حمایت از یک گروه در کشوری دیگر بخواهید در آن کشور ناآرامی ایجاد کنید، کشور دیگری هم ممکن است در کشور شما از گروهی دیگر حمایت کند و برای شما ناآرامی ایجاد کند.»

وی در ادامه گفت: اگر می‌خواهید کسی خانه شیشه‌ای شما را با سنگ نزند، به خانه دیگران سنگ نزنید.

در واکنش به سخنان نسنجیده «فیدان»، اسماعیل باقری؛ سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: ندیدن دست‌های آشکار و پنهان آمریکا و اسرائیل در تحولات منطقه اشتباه بزرگی است. روشن است که به تعبیر وزیر امور خارجه ترکیه «منطقه باید از فرهنگ سلطه‌جویی یک کشور بر دیگران رها شود؛ نه عرب‌ها، نه ترک‌ها، نه کرد‌ها و نه ایرانی‌ها؛ هیچ‌یک نباید به دنبال تسلط بر دیگری، ایجاد مزاحمت یا تهدید باشند.»، اما اسرائیل چطور؟

وی ادامه داد: در عرض چند روز پس از سقوط دمشق توسط نیرو‌های مورد حمایت ترکیه، اسرائیل حملات بسیار گسترده‌ای علیه تأسیسات و زیرساخت‌های نظامی و دفاعی سوریه، و حتی مراکز علمی و تحقیقاتی آن کشور، انجام داد و بیش از نود درصد آنها را نابود کرد. علاوه بر آن، اسرائیل مجدداً تمامی ارتفاعات جولان را تصرف کرده و با ادامه توسعه‌طلبی خود تا کنون بخش‌های بزرگ و مهمی از خاک سوریه را به اشغال خود درآورده است. اسرائیل اکنون مهم‌ترین منابع آبی سوریه را تحت کنترل دارد و مکرراً تمامیت سرزمینی و حاکمیت ملی این کشور را نقض می‌کند. این است دستاورد‌های یک سیاست غلط برای مردم سوریه، فلسطین و کل منطقه.

سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: ایران در پنج دهه گذشته به دنبال هیچ جاه‌طلبی منطقه‌ای نبوده است. همه دغدغه ما حمایت از مردم فلسطین و پشتیبانی از آرمان‌های آنان در مبارزه با اشغال و تجاوز و جلوگیری از سلطه اسرائیل بر منطقه بوده است. امروز موضوع فلسطین از همیشه زنده‌تر است و اسرائیل از همیشه منفورتر. اگر نبود خنجر‌هایی که از پشت زده شد، قطعاً اکنون کسی جرأت نمی‌کرد از کوچ اجباری مردم فلسطین از غزه و الحاق کرانه باختری سخن بگوید.

بقایی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره از مقاومت پشتیبانی کرده، اما همزمان صادقانه با رفتار‌های خلاف قانون و تروریسم مقابله کرده است. ما اولین کشوری بودیم که پرچم مبارزه با داعش و افراط‌گرایی خشن را با دست قهرمان ملی خود شهید سلیمانی بلند کردیم و آنان را در منطقه شکست دادیم. ما اولین کشوری بودیم که با کودتا علیه دولت ترکیه مخالفت و با آن مقابله کردیم. ما از جمله اولین کشور‌هایی بودیم که از کنار گذاشتن سلاح توسط پ. ک. ک استقبال کردیم و آن را گامی مهم در جهت تقویت امنیت در کشور همسایه خود ترکیه دانستیم.

وی تصریح کرد: ما در مواضع اصولی خود ثابت‌قدم هستیم و هر روز از سیاستی به سیاستی دیگر تغییر موضع نمی‌دهیم.

در خصوص سخنان فیدان وزیر خارجه ترکیه درباره ایران باید توجه داشت که آنکارا بعد از بهار عربی سودا و جاه طلبی منطقه‌ای خود را با روی کار آمدن جریان‌های اخوانی در کشورهایی، چون تونس، مصر، لیبی، سوریه و … دنبال می‌کرد. پس از شکست‌های این کشور در مصر، سوریه، لیبی و تونس اردوغان سوریه کنونی را عرصه جدید برای دنبال کردن این نقش می‌بیند.

حضور تروریست‌های مورد حمایت آنکارا در غرب ادلب و کمک‌های مالی و تجهیزاتی ترکیه به این گروه نهایتا منجر به سقوط دولت بشار اسد شد.

کمک ترکیه به گروه‌های تروریستی در بحران سوریه نیز یکی از دلایل آشفتگی این کشور و تبدیل آن به صحنه جنگ میان گروه‌های جهادی و تروریستی با یکدیگر و با نظام بشار اسد شد. حتی بر اساس برخی گزارشها، آنکارا از گروه‌های تروریستی در سوریه نفت دریافت می‌کرد. به نوشته روزنامه «وطن امروز» دخالت خانمان‌سوز ترکیه در سوریه تا امروز ادامه داشته و نتیجه آن جز خرابی و ویرانی و کشتار نبوده است: «از تامین سلاح و خرید نفت از داعش نوظهور گرفته تا اشغال خاک سوریه به بهانه مبارزه با کرد‌های تروریست از جمله اقدامات مخرب و مداخله‌جویانه این همسایه ماجراجو در خاک سوریه بوده است؛ دخالتی که وضعیت سوریه را که زمانی رقیب جدی در جذب گردشگر در ساحل مدیترانه برای ترکیه بود، به جایی رساند که این کشور دیگر برای بسیاری از سوری‌ها امن نبود و در نتیجه راه مهاجرت به اروپا و کشور‌های همسایه را در پیش گرفتند.»

حال به دنبال سقوط دولت بشار اسد، ترکیه سودای رهبری منطقه و تعیین نظم آنرا در خیال می‌پروراند. لقمه‌ای که به تعبیر پروفسور «شیرین هانتر» عضو شورای روابط خارجی آمریکا اندازه دهانش نیست.

«هانتر» در این خصوص به خبرنگار نیوزلند می‌گوید: با وجود اینکه ترکیه در حال حاضر دست بالا را در تحولات منطقه خاورمیانه دارد، اما هنوز نظم منطقه‌ای شکل نگرفته و در آینده نیز ترکیه قادر نخواهد بود بازیگر تعیین کننده در منطقه باشد.

در این راستا «محمد جولانی» تروریست تحت تعقیب خود غرب با شمایل جدید، کراوات زده و با کت و شلوار منافع غرب و البته ترکیه را در سوریه و منطقه پیش خواهد برد.

از سوی دیگر، ترکیه همواره علاقمند است تا خود را حامی مقاومت فلسطینی نشان دهد. با وجود این، حتی با شروع جنگ غزه، ترکیه روابط خود با اسرائیل را حفظ کرد و داد و ستد تجاری میان آنکارا و تل آویو نیز ادامه داشت.

اشاره سخنگوی وزارت خارجه ایران در خصوص «خنجر‌های از پشت» نشان می‌دهد چگونه سیاست خارجی کشورهایی، چون ترکیه زمینه توسعه طلبی بیشتر رژیم صهیونیستی را فراهم آورده تا جایی که در حال حاضر آمریکا و رژیم صهیونیستی سخن از کوچاندن اجباری مردم غزه و تخلیه آن می‌کنند.

نکته دیگر سخنان نسنجیده فیدان در خصوص حمایت ایران از گروه‌های مخالف در کشور‌های دیگر است. به نظر می‌رسد در حال حاضر مصداق این موضوع در خصوص ادعای حمایت ایران از کرد‌های سوریه و ترکیه باشد. همانگونه که سخنگوی وزارت خارجه ایران توضیح داده است تهران از خلع سلاح کرد‌های ترکیه استقبال کرده است. 

در این خصوص، اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با استقبال از فراخوان رئیس گروه پ. ک. ک برای کنار گذاشتن سلاح، این تصمیم را گامی مهم در جهت نفی خشونت دانست.

وی تصریح کرد جمهوری اسلامی ایران از هر روندی که موجب توقف تروریسم و تقویت امنیت در کشور همسایه ترکیه شود استقبال می‌کند و امیدوار است این تحول در سطح منطقه نیز آثار مثبت داشته باشد.

همچنین در واکنش بقایی، اشاره به موضوع کودتای ترکیه در جولای ۲۰۱۶ شده است. بقایی تصریح کرده که «ما اولین کشوری بودیم که با کودتا علیه دولت ترکیه مخالفت و با آن مقابله کردیم.»

در میان بیانات حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب خطاب به رجب طیب اردوغان در سال ۱۴۰۱ نیز جمله‌ای خاص و ویژه وجود داشت که یادآور کودتای ترکیه و حمایت تمام عیار جمهوری اسلامی ایران از دولت این کشور بود: «ما همواره از دولت شما در مسائل داخلی و در مقابل دخالت‌ها دفاع کرده‌ایم و همچنانکه گفتید دوستان دوران سخت یکدیگر هستیم و برای ملت مسلمان ترکیه دعا می‌کنیم.»

حمایت ایران البته در آن زمان توسط رضا خاقان تکین، سفیر ترکیه در تهران مورد اذعان قرار گرفت و وی در یک کنفرانس مطبوعاتی درباره کودتای ترکیه، گفته بود «ترکیه بی نهایت از حمایت‌های ایران در شب کودتا سپاسگزاری می‌کند. این یک دوستی واقعی است. ما هم از ایران حمایت می‌کنیم.»

گفته می‌شود در نخستین ساعات رخ دادن کودتا، نشست ویژه شورای عالی امنیت ملی در تهران برگزار شده و بر حمایت کامل از دولت قانونی ترکیه و محکومیت کودتای نظامی در این کشور تاکید شده بود؛ در حالی که به جز قطر، عمده کشور‌های عربی منطقه در انتظار نتیجه نهایی این کودتا و موضع گیری شفاف در خصوص آن بودند.

به فیدان توصیه می‌شود مجددا تحولات آن شب را بازخوانی و مرور کند.